PhD. Xhavit LIPAJ
Është botuar në “Juniper Publishers” modeli i katërt, „The XHALI Model for the Dementia Care of Tomorrow“.
Modeli XHALI është një qasje gjithëpërfshirëse dhe inovative në kujdesin ndaj demencës, e cila thekson pesë parime kryesore: Ksenofilia (Mikpritja), Humanizmi, Autenticiteti, Dashuria dhe Integriteti. Ky model synon të përmirësojë cilësinë e jetës së personave me demencë përmes krijimit të një mjedisi që është jo vetëm mbështetës por edhe etiko-social, duke nxitur ndërveprime të bazuara në ndjeshmëri, dinjitet dhe respekt të ndërsjellë.
Parimet Kryesore të Modelit XHALI:
- Ksenofilia (Mikpritja):Ky parim përqendrohet në krijimin e një ambienti që është i hapur dhe gjithëpërfshirës, ku banorët ndihen të pranuar dhe të mirëpritur, duke i lehtësuar ndjenjat e izolimit dhe të vetmisë.
- Humanizmi:Vlerëson çdo person me dhembshuri, respekt dhe dinjitet, duke e vendosur mirëqenien emocionale në qendër të kujdesit dhe duke siguruar që çdo ndërveprim të jetë mbështetës dhe empatik.
- Autenticiteti:Inkurajon krijimin e lidhjeve të vërteta dhe të ndershme midis kujdestarëve dhe banorëve, duke forcuar besimin dhe sigurinë emocionale që janë thelbësore për kujdesin e përqendruar te personi.
- Dashuria:Përshkruhet si një element bazë që forcon marrëdhëniet dhe siguron një kujdes të përzemërt, duke promovuar lidhje të ngushta emocionale dhe ndjenjën e mbështetjes.
- Integriteti:Parimi i integritetit udhëzon kujdestarët të veprojnë në mënyrë etike dhe të mbajnë gjithmonë parimet morale në praktikën e kujdesit, duke vendosur standarde të larta për veprimet dhe vendimet e përditshme.
Implementimi dhe Zgjidhja e Problemeve: Modeli XHALI përfshin krijimin e planeve individuale të kujdesit dhe bashkëpunimin e ngushtë me të afërmit, për të siguruar që çdo banor të trajtohet me respekt për nevojat dhe dëshirat e tij unike. Kujdestarët përdorin një qasje fleksibël dhe të ndjeshme ndaj çdo individi, duke adresuar jo vetëm nevojat fizike, por edhe ato emocionale dhe sociale. Metoda e Validimit, trajnimet për empati dhe përkushtimi për etikën, janë disa nga mjetet që ndihmojnë në përfshirjen e këtyre parimeve në përditshmërinë e kujdesit.
Kontributet Teorike: Modeli XHALI ndikon në teorinë e kujdesit duke theksuar nevojën për një ambient mikpritës dhe për dashurinë si parim të kujdesit, të cilat përmirësojnë ndjeshëm cilësinë e jetës për njerëzit me demencë. Ky model thekson rëndësinë e lidhjeve autentike, të cilat fuqizojnë integrimin emocional dhe shoqëror të banorëve dhe familjarëve.
Modeli XHALI ka disa dallime kryesore nga modelet e tjera të kujdesit për demencën, duke ofruar një qasje më të thelluar në dimensionet emocionale dhe etike. Ja disa krahasime të shkurtra:
Kujdesi i Përqendruar te Personi (Kitwood): Ndërsa modeli i Kitwood-it përqendrohet te mirëqenia dhe identiteti i personit, duke i trajtuar me dinjitet dhe respekt, modeli XHALI shkon përtej, duke përfshirë elementin e mikpritjes (Ksenofilia) dhe dashurinë si parime të rëndësishme për krijimin e një ambienti mbështetës dhe gjithëpërfshirës.
Terapia e Validimit (Feil): Terapia e Validimit përqendrohet te empatia dhe njohja e mocioneve të personave me demencë, por nuk përfshin në mënyrë të drejtpërdrejtë standarde etike apo një qasje të plotë të mikpritjes. Modeli XHALI e integron validimin emocional me parimet e mikpritjes dhe veprimeve etike, duke krijuar një qasje më të gjerë.
Modeli GentleCare: Ky model thekson krijimin e një mjedisi të përshtatshëm dhe strukturimin e përditshmërisë për t’i bërë banorët të ndihen të sigurt. Modeli XHALI, përveç që mbështet mjedisin e përshtatshëm, përqendrohet gjithashtu te ndërtimi i lidhjeve emocionale dhe autenticitetit në ndërveprimet e përditshme.
Kujdesi për Vetën (Orem): Ky model ka për qëllim të rrisë pavarësinë e individit përmes promovimit të vetëkujdesit, ndërsa modeli XHALI i kushton më shumë rëndësi mbështetjes emocionale dhe ndihmesës sociale për të siguruar jo vetëm autonomi, por edhe një ndjenjë të plotë përkatësie dhe respekti për secilin individ.
Në përgjithësi, modeli XHALI qëndron unik duke përfshirë elementet e mikpritjes dhe dashurisë, si dhe duke theksuar rëndësinë e integritetit dhe autenticitetit në kujdes, që e bëjnë atë një model më gjithëpërfshirës dhe të përshtatshëm për një kujdes të thellë, human dhe etik për demencën.
Në përmbledhje, modeli XHALI është një qasje inovative dhe gjithëpërfshirëse për kujdesin ndaj personave me demencë, i cili mbështetet në pesë parime kryesore: Ksenofilia (Mikpritja), Humaniteti, Autenticiteti, Dashuria dhe Integriteti. Këto parime krijojnë një ambient që vlerëson individin dhe ofron një kujdes të plotë, të respektueshëm dhe të bazuar në etikë.
Krahasuar me modele të tjera, si Kujdesi i Përqendruar te Personi nga Kitwood apo modeli GentleCare, modeli XHALI e thellon praktikën e kujdesit duke përfshirë mikpritjen dhe dashurinë si vlera themelore dhe duke vendosur standarde etike në qendër. Ai promovon jo vetëm autonominë individuale, por edhe lidhje të forta sociale dhe emocionale, që përmirësojnë cilësinë e jetës për të prekurit dhe garantojnë një kujdes të denjë dhe të dhembshur. ( Foto ilustrim)
Për më shumë;
https://juniperpublishers.com/oajels/index.php
helveticALforum