Më 27 shkurt 2025, në Qendrën Shqiptare për Integrim, Kulturë dhe Religjion në Lozanë, u mbajt një aktivitet i rëndësishëm kulturor e historik, ku u promovua monografia “Gazmend Zajmi – Një Jetë për Kosovën” dhe filmi dokumentar “Mbijetesa dhe Shkolla”. Ky event, i organizuar nga kryesia e Qendrës dhe i udhëhequr nga imami Fehim ef. Abazi, mblodhi një audiencë të gjerë të intelektualëve, studiuesve, përfaqësuesve institucionalë dhe dashamirësve të kulturës e historisë shqiptare.
Ky eveniment është organizuar për nder të 27-vjetorit të Epopesë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, në kujtim të 5, 6 dhe 7 marsit, si dhe të 17-vjetorit të Pavarësisë së Kosovës.
Hapja e evenimentit
Mbrëmja u hap në mënyrë solemne me intonimin e Himnit Kombëtar të Shqipërisë dhe atij të Kosovës, një moment që krijoi emocion dhe ndjenjë të thellë patriotizmi mes të pranishmëve. Pas himnit, udhëheqësi i aktivitetit, z. Fehim ef. Abazi, mbajti fjalën hyrëse, ku shprehu rëndësinë e këtij promovimi si një akt përkujtimor dhe vlerësues për figurën e shquar të akademik Gazmend Zajmit dhe për rolin e shkollës në mbijetesën e kombit shqiptar në periudhat më të vështira.
Pjesëmarrja e personaliteteve në eveniment
Ky eveniment mblodhi një numër të madh personalitetesh nga fusha të ndryshme, duke i dhënë atij një dimension të veçantë kulturor, historik dhe institucional. Të pranishmit përfaqësonin fusha të ndryshme, nga diplomacia dhe akademia, deri te aktivizmi dhe media, duke dëshmuar rëndësinë dhe vlerën e këtij promovimi.
Ndër të ftuarit e nderit ishin:
- Nuhi Bytyçi – gazetar, publicist dhe autor i monografisë “Gazmend Zajmi – Një Jetë për Kosovën” si dhe i dokumentarit “Mbijetesa dhe Shkolla”. Ai ndau me të pranishmit procesin e krijimit të këtyre veprave dhe rëndësinë e tyre për historinë e Kosovës.
- Vigan Berisha – Shefi i Konsullatës së Republikës së Kosovës në Cyrih, i cili përshëndeti të pranishmit dhe vlerësoi kontributin e këtij eventi në ruajtjen dhe promovimin e historisë dhe kulturës shqiptare.
- Behxhet Gashi – profesor i historisë, i cili ndau vlerësimet e tij për monografinë dhe dokumentarin, duke theksuar rëndësinë e tyre në pasqyrimin e historisë së Kosovës.
- Migjen Kajtazi – aktivist dhe studiues, i cili theksoi rolin e veprave të tilla në ndërgjegjësimin e të rinjve për të kaluarën dhe të ardhmen e Kosovës.
- Agim Paqarizi – profesor i historisë dhe ish-udhëheqës i shkollës shqipe në Gjenevë, i cili ndau përvojën e tij në fushën e arsimit dhe rëndësinë e edukimit kombëtar në diasporë.
Prof. Irfan Berisha – ish-student i akademik Gazmend Zajmit.
Znj. Behide Hasanaj.
Znj. Luljeta Krasniqi Hajzeraj.
- Ekrem Hasani – afarist dhe mbështetës i aktiviteteve që promovojnë kulturën dhe historinë shqiptare në Zvicër.
- Ekrem Maliqi – themelues dhe drejtor i përgjithshëm i TV Albswis, i cili ka kontribuar në informimin dhe fuqizimin e komunitetit shqiptar përmes medias.
- Fahri Mahalla – aktivist dhe veprimtar i dalluar i çështjes kombëtare, i cili ka dhënë kontribut të madh në diasporë për ruajtjen e identitetit shqiptar.
- Musa Kamanica – nënkryetar i Kuvendit Komunal në komunën e Lozanës, i cili përfaqëson shqiptarët në jetën politike dhe institucionale të Zvicrës.
- Naim Smakiqi – këshilltar komunal në komunën e Renensit, një tjetër përfaqësues i komunitetit shqiptar në politikën zvicerane, i angazhuar për të drejtat dhe integrimin e shqiptarëve në diasporë.
Pjesëmarrja e këtyre personaliteteve i dha aktivitetit një rëndësi të veçantë, duke reflektuar mbështetjen e gjerë që komuniteti shqiptar në Zvicër dhe institucionet e ndryshme i japin ruajtjes dhe promovimit të historisë, kulturës dhe identitetit kombëtar.
Fjala hyrëse e imamit Fehim ef.Abazi
Të nderuar mysafirë, veprimtarë të çështjes kombëtare, afaristë, vëllezër e motra, të pranishëm në këtë ngjarje të rëndësishme,
Me respekt të thellë dhe përulësi para sakrificës së dëshmorëve tanë, ju përshëndes dhe ju falënderoj për praninë tuaj sot, në këtë përvjetor të lavdishëm të Epopesë së UÇK-së. 27 vjet më parë, djemtë dhe vajzat më të mirë të këtij kombi u ngritën përballë padrejtësisë, përballë një pushtuesi që për dekada kishte shtypur popullin tonë. Ata nuk u dorëzuan, por me gjak e sakrificë e hapën rrugën e lirisë që ne sot e gëzojmë.
Sot, në këtë përvjetor të shënuar, kemi nderin të promovojmë dy vepra të rëndësishme që mbajnë gjallë kujtesën tonë historike:
- Monografinë “Një jetë për Kosovën” të akademik Gazmend Zajmi, një figurë e shquar intelektuale dhe patriotike, i cili me mendjen dhe përkushtimin e tij dha kontribut të jashtëzakonshëm për çështjen shqiptare.
- Filmin dokumentar “Mbijetesa dhe Shkolla” të gazetarit, publicistit dhe skenaristit Nuhi Bytyçi, që sjell një dëshmi të fuqishme mbi përpjekjet dhe sakrificat për arsim dhe identitet kombëtar, edhe në kohët më të vështira të historisë sonë.
Këto dy vepra janë një pasqyrë e qartë e rrugës sonë drejt lirisë, një kujtesë për brezat e rinj se kjo liri nuk na erdhi si dhuratë, por si rezultat i një sakrifice të madhe.
Epopeja e UÇK-së është një testament i krenarisë sonë kombëtare dhe një amanet që duhet ta ruajmë me dinjitet. Për këtë arsye, sot nuk jemi këtu vetëm për të kujtuar të kaluarën, por edhe për të reflektuar mbi të tashmen dhe për të menduar për të ardhmen. Roli ynë si shoqëri është të ruajmë idealet për të cilat ranë dëshmorët, të punojmë për një Kosovë më të fortë, më të drejtë dhe më të bashkuar.
Luftëtarët tanë dhanë jetën që ne të jetojmë të lirë. Sot, ne kemi obligim që me punë, përkushtim dhe unitet të mbrojmë dhe të ndërtojmë të ardhmen e këtij vendi.
Lusim Zotin që t’i mëshirojë dëshmorët tanë dhe t’i ndriçojë brezat e ardhshëm me dritën e dijes dhe atdhedashurisë!
Fjalët përshëndetëse
Në vijim, fjalën përshëndetëse e mbajti kryetari i Qendrës Shqiptare për Integrim, Kulturë dhe Religjion, z. Halil Hoxha, i cili shprehu mirënjohje për të gjithë pjesëmarrësit dhe organizatorët e këtij eventi. Ai theksoi se promovimi i veprave të tilla është një kontribut i madh për ruajtjen dhe forcimin e identitetit tonë kombëtar, duke e vlerësuar monografinë dhe dokumentarin si vepra me vlerë të jashtëzakonshme historike dhe edukative.
Një fjalë përshëndetëse mbajti edhe z. Vigan Berisha, Shefi i Konsullatës së Republikës së Kosovës në Cyrih, i cili vlerësoi organizatorët për përkushtimin e tyre në promovimin e figurave të shquara të kombit dhe ruajtjen e kujtesës historike. Ai theksoi se figura e akademik Gazmend Zajmit dhe përpjekjet për arsimimin e shqiptarëve gjatë kohëve të vështira janë pjesë e historisë sonë që duhet ruajtur dhe përcjellë te brezat e ardhshëm.
Paneli i diskutimit
Një moment kyç i aktivitetit ishte diskutimi nga panelistët e ftuar: profesorët e historisë z. Agim Paqarizi dhe z. Behxhet Gashi, si dhe studiuesi z. Migjen Kajtazi.
- Prof. Agim Paqarizi foli për jetën dhe veprimtarinë e akademik Gazmend Zajmit, duke e cilësuar atë si një ndër intelektualët më të mëdhenj të Kosovës, i cili me përkushtimin e tij dha një kontribut të madh në zhvillimin e arsimit dhe shkencës shqiptare.
- Prof. Behxhet Gashi theksoi rëndësinë e dokumentimit të historisë përmes monografive dhe dokumentarëve, duke e vlerësuar monografinë si një vepër të domosdoshme për të kuptuar më mirë rrugëtimin e Kosovës drejt lirisë dhe pavarësisë.
- Studiuesi Migjen Kajtazi u ndal tek aspekti edukativ dhe ndikimi që kanë këto vepra te të rinjtë, duke theksuar se leximi i monografive dhe shikimi i dokumentarëve të tillë është një mënyrë e fuqishme për të njohur dhe respektuar sakrificat e së kaluarës.
Vlersimi i imamit Fehim ef.Abazi për monografin e Akademik Gazmend Zajmi “Një jetë për Kosovën”
Të nderuar të pranishëm,
Sot kemi privilegjin të promovojmë një vepër të veçantë dhe me vlerë të jashtëzakonshme për historinë dhe identitetin tonë kombëtar – monografinë “Një jetë për Kosovën”, e cila ndriçon jetën dhe veprën e akademik Gazmend Zajmit.
Kjo monografi nuk është thjesht një rrëfim biografik, por një dëshmi e gjallë e kontributit të një figure të shquar intelektuale, që me mendjen dhe përkushtimin e tij, la një gjurmë të pashlyeshme në rrugëtimin e Kosovës drejt lirisë dhe pavarësisë.
Çfarë e veçon këtë monografi?
- Figura e Gazmend Zajmit – Akademik Zajmi ishte një ndër intelektualët më të ndritur të kohës së tij, një vizionar që luftoi me mendje dhe fjalë për të drejtat e shqiptarëve të Kosovës. Ai ishte profesor, studiues dhe veprimtar, i angazhuar në përpjekjet për avancimin e arsimit dhe të identitetit kombëtar.
- Roli i tij në proceset historike – Në monografi pasqyrohet angazhimi i tij në periudhat më të rëndësishme të lëvizjes kombëtare, ku ai me dijen dhe autoritetin e tij kontribuoi në kauzën e Kosovës për vetëvendosje.
- Një burim i pasur historik dhe akademik – Libri sjell dokumente, dëshmi dhe analiza mbi zhvillimet e kohës dhe rolin e Gazmend Zajmit në to, duke e bërë këtë monografi një referencë të rëndësishme për studiuesit dhe lexuesit e interesuar për historinë e Kosovës.
- Inspirim për brezat e rinj – Kjo monografi është një pasqyrë e qartë e faktit se liria dhe përparimi nuk vijnë rastësisht, por janë fryt i punës, guximit dhe vizionit të figurave si akademik Gazmend Zajmi.
Përfundim
Duke e promovuar këtë monografi sot, ne nuk po kujtojmë vetëm një njeri të madh, por po afirmojmë një trashëgimi intelektuale dhe patriotike që duhet të shërbejë si frymëzim për të gjithë ne. Në një kohë kur historia shpesh harrohet ose keqinterpretohet, vepra të tilla janë thelbësore për ta ruajtur të vërtetën dhe për ta bartur atë tek brezat e ardhshëm.
Prandaj, le të jetë kjo monografi jo vetëm një kujtim i një figure të madhe, por edhe një thirrje për ne që të vazhdojmë punën dhe idealet për të cilat Gazmend Zajmi dha kontributin e tij të çmuar.
Lavdi veprimtarëve të kombit! Rroftë Kosova e lirë!
Shfaqja e filmit dokumentar dhe fjala e autorit
Pas diskutimeve, u shfaq dokumentari “Mbijetesa dhe Shkolla”, një vepër e gazetarit dhe publicistit të njohur, z. Nuhi Bytyçi. Ky dokumentar sjell në mënyrë vizuale dhe të ndjerë historinë e përpjekjeve të shqiptarëve për të mbajtur gjallë arsimin dhe identitetin kombëtar gjatë periudhave të vështira historike.
Pas shfaqjes së filmit, fjalën e mori vetë autori, z. Nuhi Bytyçi, i cili ndau me publikun mendimet dhe përvojën e tij mbi ideimin dhe realizimin e këtyre dy veprave. Ai shpjegoi se frymëzimi për të shkruar monografinë dhe për të realizuar dokumentarin erdhi nga nevoja për të ruajtur kujtesën kolektive dhe për të nderuar ata që kanë dhënë kontribut të jashtëzakonshëm për Kosovën. Bytyçi falënderoi të gjithë bashkëpunëtorët dhe theksoi se pa ndihmën e tyre, ky projekt nuk do të ishte realizuar.
Përfundimi i mbrëmjes
Pas fjalës së autorit, pjesëmarrësit patën mundësinë të bënin pyetje dhe të ndanin mendimet e tyre mbi monografinë dhe dokumentarin. Aktiviteti u mbyll me një reflektim të përgjithshëm mbi rëndësinë e ruajtjes së historisë dhe edukimin e brezave të rinj mbi sakrificat dhe përpjekjet e kombit tonë.
Ky event la një përshtypje të thellë tek të gjithë të pranishmit, duke shërbyer jo vetëm si një promovim i dy veprave të rëndësishme, por edhe si një moment reflektimi për rrugën e Kosovës drejt lirisë dhe zhvillimit. Organizatorët u shprehën të vendosur që aktivitete të tilla kulturore dhe historike të vazhdojnë edhe në të ardhmen, duke mbajtur gjallë kujtesën kombëtare dhe duke përhapur njohuri mbi historinë e Kosovës në diasporë. / Sektori për media i Qëndrës Shqiptare për Integrim,Kulturë dhe Religjion – Lozanë